شرف الشمس :
نوزده فروردین روز شرف الشمس است و راجع به این روز توجهات زیادی هست و اعمال و آداب خاصی برای این روز آمده است و در کتب ذکر و دعا آمده است که: سالی یکبار شرایط مهیا میشود تا موکلین خورشید به زمین آیند. لذا امکان انجام این اعمال در سال فقط یکبار است. آنهم فقط در شرف خورشید که خورشید در آن زمان نسبت به سایر کواکب روی زمین قدرت بیشتری دارد.
نگین شرف الشمس ضمن اینکه از عقیق اصل تهیه میشود مزیتهای زیادی دارد؛ به همین دلیل موجب شده تا هم کمیاب وهم پرطرفدار باشد وآن طلسمی است که روایات فراوانی دال بر اسم اعظم بودن آن متواتر آمده است .این نقوش فقط در نوزدهم فروردین هرسال که به روز شرف الشمس معروف است در ساعات محدودی وبا آداب مخصوص آن بر عقیق اصل حک میشود .اگر خارج از این ساعات حک شود خاصیت های لازم را نداشته وبی اثر خواهد بود .چون این نگین ها را توسط اساتید انگشت شماری حک میشوند ودر این ساعات منحصر بفرد تنها تعداد بسیار محدودی را میتوانند تهیه نمایند کمیابی و پرطرفداری اش را موجب میشود.مشابه این نگین در بازار یافت میشود ولی در بموقع نوشته شدن آن تردید های فراوان وجود دارد.
حرز شرف الشمس باید از ساعت 11 ظهر تا ساعت 11شب 19 فروردین روی عقیق زرد رنگ نوشته شود و اگر این سنگ در دسترس نبود، روی یک تکه کاغذ به رنگ زرد. در این حرز 5 اسم اعظم خداوند به شیوه مخصوصی نوشته میشود که حکاکی آن کار هر کسی نیست. میگویند نویسنده این اسامی باید فرد آگاه و پاکی باشد و بتواند قوانین نوشتن این حرز را رعایت کند. در نوشتن شرف الشمس، هیچ خطی نباید دوبار کشیده شود، سوراخ‌های ستاره و میم و‌ها و واو نباید بسته باشد، خطوط ابتدا و انتهای ستاره نباید یگدیگر را قطع کنند، اندازه الف‌ها یکسان باشد، واو آخر روی تمام نقش کشیده شود و اگر متن، روی کاغذ نوشته میشود، به جای جوهر از گلاب و زعفران استفاده شود.
معمولا روی سنگ شرف الشمس کلمات الله، جمیل، رحمان، مومن و نور با خطوط مخصوصی که برای این کار تعریف شده حکاکی میشود. البته گاهی حکاکان شرف الشمس به جای نوشته، از نقوشی استفاده می‌کنند که معرف همین کلمات هستند ودر واقع حروفی هستند که از تورات، انجیل و قرآن گرفته شده‌اند.
اما به جز این‌ها، شرف الشمس چند شرط دیگر هم دارد. اینکه در ساعات مشخصی از روز نوزدهم برج حمل نوشته شود و به نام کسی باشد که قرار است از آن دائما استفاده کند. به همین دلیل است که بین شرف الشمس‌هایی که در بازار فروخته میشوند نمونه غیر اصل زیاد است. چون اطلاعی از زمان حکاکی آنها، جنس سنگ و نویسنده خطوط آن در دست نیست و مهم‌تر از همه، سنگ به نام استفاده کننده آن حکاکی نشده است. سنگ‌های شرف الشمس در صورت نیاز، در سال‌های بعد درست در روز 19فروردین ماه بازنویسی میشوند اما خیلی‌ها معتقدند اگر سنگ به درستی حکاکی شده باشد نیازی به بازنویسی ندارد.
خواص شرف الشمس
بر اساس آنچه در کتب قدیمی مثل «السحاب اللئالی» تالیف سید عبدالله بوشهری آمده، شرف الشمس از علوم غریبه است و در دفع فقر و بیماری‌ها و حفظ صاحب آن از گزند جانوران و ایمنی از بلایا و کسب عزت و بزرگی تاثیر دارد.
اما به جز این، سنگ عقیق هم خواصی دارد که در روایت دینی همراه داشتن آن توصیه شده است. این سنگ باعث ایمنی در سفر، افزایش روزی، خیر و نیکی، آسانی و استجابت دعا است و شر و بدی را از فرد دور می‌کند. از امام موسی کاظم (ع) هم در حدیثی نقل شده است که انگشتر زرد در دست کنید که موجب آسانی است و در آن هیچ دشواری نباشد.
پیامبر اکرم (ص) هم می‌فرمایند: «هر کس یکی ازعقیق‌های سرخ و زرد وسفید را در دست داشته باشد جز خیر و نیکی و فراخی روزی و سلامتی ازجمیع بلا‌ها نمی‌بیند و از شر پادشاه ظالم و از هر چه آدمی از آن می‌ترسد و حذر می‌کند امان می‌یابد.»
شکل ذکر شرف الشمس به چه نحوی است؟ این شکل: که شرف الشمس نامیده می شود در کتاب «جنه الوافیه» مشهور به «مصباح کفعمی» آمده است (مصباح کفعمی کتابی نسبتا" معتبر در ادعیه است). گفتنی است که مرحوم کفعمی، سند معتبری برای این مطلب ذکر نکرده و تنها گفته است: این حروف شکل اسم اعظم است. بعد در حاشیه کتاب می گوید: در بعضی از کتاب های علمای شیعه دیدم که این شکل از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده است . به نظر می رسد بیان چنین نقلی محکم نیست ; چون سند این روایت تا امیرالمؤمنین (ع) ذکر نشده است.
پاسخ علما
حضرت آیت الله مبشر کاشانی با اشاره به نکات جالب و ناگفته ای در این باره ، مبحث شرف الشمس را جزء علوم غریبه دانست و مرقوم کرد:
"شرف الشمس از علوم غریبه است، لکن در کتب متقدمین اعم از روایی و ادعیه و اذکار اثری نیافتم ، فقط متاخرین در چند قرن اخیر معتبر می دانند و بیاناتی درباره شرف الشمس و طریقه تکسیر آن به صورت مربع یا مسبع و غیره و نیز آثار و برکات آن مطالبی متذکر شده اند و بعضی آن را ماخوذ از اسم اعظم تلقی کرده اند و در کتاب جواهر مکنونه که از کتب خطی اذکار است و همچنین در کتاب السحاب اللئالی تالیف سید عبدالله بوشهری و کتب دیگر، آثاری از جمله دفع فقر و بیماری ها و حفظ از گزند جانوران و ایمنی از بلایا وکسب عزت و بزرگی متذکر شده اند."
معظم له در ادامه افزود: "کفعمی هم در کتاب جنت الواقیه آورده اند که این حروف شکل ، اسم اعظم است و در بعض کتب علمای شیعه دیدم که این شکل از امیرالمۆمنین علیه السلام می باشد ولی سندی برای ادعای خود ذکر نکرده اند.
مرحوم شیخ بهائی نیز در کتاب سرالمستتر ، در رابطه با این شکل که بعضا به شرف الشمس معروف شده مطالبی بیان فرموده است."
علامه مبشر کاشانی در پایان ، به زمان و آداب و کیفیت شرف الشمس نیز اشاره و یادآور شد: " می گویند که شرف الشمس باید در روز 19 حمل که مطابق با روز 19 فروردین است از طلوع آفتاب تا ظهر بر عقیق زرد و در صورت عدم امکان بر کاغذ زردی نوشته شود و با خود حمل نماید ولی در تجدید آن در روز مذکور در سال های بعد شرط نشده است و لازم نیست."
همچنین حضرت آیت الله روحانی نیز ابعاد خواندنی دیگری از شرف الشمس را بیان و مکتوب کرد:
"اهل این گونه فنون می گویند که اگر یک بار شرف الشمس به طریق مخصوص نوشته شود، دیگر احتیاجی به تکرار در سال بعد ندارد و اثرش باقی است – ولی چون در طرز نوشتن آن اختلاف است ، مثل شکل ستاره آن یا حرف میم آن، بعضی به همه وجوه آن می نویسند ، مثلا یک بار با ستاره پنج گوشه و یک بار با ستاره شش گوشه."
معظم له در پایان جوابیه خود به پرسش خبرنگار ما تکرار شرف الشمس در هر سال را لازم ندانست و مرقوم کرد:
"به هر حال جدید تهیه کردن آن در هر سال لازم نیست. "
در این حال ، حضرت آیت الله مظاهری در پاسخی کوتاه و گویا ، با اشاره به قابل اعتماد بودن شرف الشمس ، افزود: "شرف الشمس مورد اعتماد است و اگر کسی داشته باشد تجدید لازم نیست."
در کتاب «هزار و یک نکته»، نکته 277، تألیف آیتاللّه حسن زاده آملی نیز مطالبی راجع به این شکل آمده است. در کتاب های اسلامی هم نقش شرف الشمس هم را شامل پنج اسم اعظم خداوند می دانند که آنها را کلمات مبارکه: الله ، جمیل رحمن ، مۆمن و نور گفته اند و بجای نقش از پنج حرف اول آنها بصورت ا.ج.ر.م.ن میتوان استفاده کرد.
دعای شرف الشمس
بسم الله الرّحمن الرّحیم
اَللّهُم اِنّی اَسئَلُکَ بِالهاءِ مِنْ اِسمِکَ الْاَعظَم و بالثَلآثِ العِصّیِ و بالالَفِ المُقَّّوِم و بِالمِیمِ الطَمیس الاَبتَر و بالسِّلمِ و بالاَربَعَه الَتِی ه ِی کالکَفِ بِلا مُعصَم و بِالهاءِ المَشقُوقَه و بالواوِ المُعظَّم صوره اِسمکَ الشَّریفِ الاَعظَم اَن تُصَلِیَ علی سَیِّدِنا مُحمَّدِ وَ آلِهِ بعدد حروف ماجری بِالقلم و اَن تَقضِی حاجَتِی.
شرف الشمس تشکیل شده از سیزده اسم اعظم خداوند :
- 5 نام اعظم از قرآن کریم
- 4 نام اعظم از تورات
- 4 نام اعظم از انجیل
که به حروف ابجد نوشته می شوند.
برای نوشتن شرف الشمس می بایست شرایط و آداب خاصی را رعایت کرد که سند آن، در کتاب کشکول شیخ بهایی آمده است.
تاریخ دقیق و معتبر آن، هر ساله فقط و فقط 19 فروردین ماه ، از طلوع خورشید تا غروب آن است.
شخص حکاک ، می باست آداب خاصی را رعایت کند. (مثلا : پاک باشد ، وضو داشته باشد، قبل جام حکاکی قربانی داده باشد و …)
طبق سند ، شرف الشمس را می بایست بر روی جسم زرد رنگ درج شود.
در مورد استفاده از انگشتر عقیق شرف الشمس، وضو داشتن لازم نیست و حتی رفتن با آن به دستشوئی به نظر همه مراجع اگر باعث هتک حرمت و بی حرمتی نشود، اشکال ندارد. ولی دست زدن به اسامی متبرکه که روی نگین نقش شده برای هر کدام احکام فقهی خاصی دارد.
لازم به ذکر است که تمامی نگین های شرف الشمس (نگین تک / انگشتر / مدال) جواهربازار، با رعایت آداب مخصوص حکاکی شده اند.
